|
|
Kreisauer Kreis was een groep die ontstond in 1940 en bestond uit 40 politici, ambtenaren, intellectuelen en economen. Zij verschilden op veel gebieden van elkaar. De leden hadden namelijk verschillende religieuze achtergronden. Sommigen waren protestanten, anderen katholieken of hadden zelfs een conservatieve overtuiging, verder waren er ook socialisten. Wel hadden ze allemaal één ding met elkaar gemeen en dat was de afwijzing van het naziregime.
De leden kwamen regelmatig bijeen op het landgoed Kreisau in de voormalige provincie, Silezië, dat gebied spreidt zich over de landsgrenzen van een paar landen uit. Het hoorde voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog bij Duitsland, maar na de oorlog is het aan Polen geschonken. Op het plaatje hiernaast is te zien waar het precies lag (het roodgemarkeerde gebied). Hier vergaderden ze en maakten ze verzet plannen.
De naam Kreisauer Kreis kregen zij van de gevreesde Gestapo (Duitse geheime politie). De leiders van Kreisauer kreis waren Helmuth James von Moltke (een achter-achterneef van de pruisische veldmaarschalk) en Peter Yorck von Wartenburg, hij stamde af van een adellijke familie.
|
|
.png) |
|
Silezië, een provincie van Pruisen (1815 - 1919 en 1938 - 1941)
|
|
| Hun beleid |
De leden vonden dat de overheid zich teveel met de bevolking bemoeide en teveel macht had. De overheid moest dus beperkt worden tot een verzorgingsstaat. Ook vonden ze het grote onzin dat er geen echte godsdienstvrijheid in Duitsland was en dat je afkomst een rol speelde in welke rechten je had. Het antisemitisme werd in deze groep al helemaal niet geaccepteerd, hierdoor verzetten zij zich tegen Adolf Hitler.
De meeste verzetsgroepen wilden vooral een einde aan Hitler en zijn nazi-regime brengen, dat wilden de leden van Kreisauer kreis ook, maar hun plan in het bijzonder was het ontwikkelen van een nieuwe vorm van bestuur in Duitsland die ingezet kon worden nadat Hitler verslagen was. Dit bestuur moest Duitsland redden van de chaos die het nationaal-socialisme zou achterlaten na de oorlog. Het moest vanuit een democratische structuur opgebouwd worden met gelijke rechten. Ze stelden daarbij de vraag: ‘Wat had de Eerste en de Tweede Wereldoorlog nou kunnen voorkomen?’ Het antwoord daarop wilden ze toepassen in het nieuwe bestuur. Ze wilden een samenleving creëren waarin elk mens telt en gelijkwaardig is. Belangrijke punten hierbij waren: de menselijke waardigheid, maatschappelijke opbouw van onderaf, nadruk op zelfbestuur, één Europa, oog voor rechten van minderheden (zoals armere mensen), recht op leven, vrijheid en bezit. Om zelfbestuur waar te maken wilden ze politieke partijen afschaffen, de nieuwe Duitse staat moest alleen geregeerd worden door gemeenten en de bevolking zelf. Voor veel punten moesten grondwetswijzigingen gemaakt worden zoals bijvoorbeeld godsdienstvrijheid en de overheid meer veranderen in een verzorgingsstaat. Mensen zouden ‘instaan voor allen’ in plaats van alleen voor hun eigen stad of stam. Hoe ze dit allemaal het beste konden doen waren heel veel discussies over. Een van hun andere prioriteiten was het bestraffen van de nazi-misdaden.
Het plan hebben ze uiteindelijk niet helemaal kunnen uitvoeren. Het is wel gelukt om Duitsland democratisch te maken. Ze hebben de politieke partijen niet kunnen afschaffen, want deze heeft Duitsland nog steeds. De burgers hebben nu wel veel meer zeggenschap, want elke Duitse burger kan zelf op een eerlijke manier voor een partij kiezen die hij het beste vindt. In de nazi-cultuur was dit natuurlijk geen optie. De godsdienstvrijheid en de rechten waar Kreisauer Kreis voor pleitte zijn er wel gekomen, maar waarschijnlijk niet door hun verzet.
Bij hun verzet in de Tweede Wereldoorlog zelf hadden ze ook veel discussies. Sommigen vonden dat geweld nodig was bij hun verzet en de anderen vonden dat juist niet. Helmuth James von Moltke had zelfs plannen om Hitler te vermoorden. Hij geloofde dat, om hun nieuwe regering te creëren, Hitler dood moest zijn. In 1943 waren alle leden het erover uit dat er geweld nodig was voor hun verzet. Ze begonnen met het plannen van een aanslag op Hitler die hem zou vermoorden. Ze schakelden de hulp in van het militaire verzet. Zoals reeds in het eerdere hoofdstuk over ‘de legerleiding’ is beschreven, is de aanslag op 20 juli 1944 mislukt. Von Stauffenberg overleefde dit niet en de groep Kreisauer Kreis viel uit elkaar.
|
| De vergaderingen |
De vergaderingen werden vaak in kleinere groepen gehouden. Het was strategisch bedacht dat de vergaderingen maar in kleine groepen van 2 of 3 gehouden werden, want op deze manier wisten de deelnemers niet precies wie allemaal bij de kring behoorde. Zo konden ze als ze gepakt werden door Hitler zijn mannen ook niet veel andere leden verlinken. Alleen Moltke en Yorck wisten wie alle deelnemers waren. Zij bedachten de onderwerpen van de gesprekken en bepaalden alles. Die onderwerpen werden in het najaar van 1942 en in het voorjaar van 1943 besproken in grotere groepen op het landgoed van Moltke. In elke groep waren er ongeveer tien tot twintig mensen die deelnamen aan het gesprek. Dit was wel gevaarlijk en het bracht een groot risico met zich mee, want zo konden ze makkelijker ontdekt worden.
|
|
